Żywienie osób starszych
Żywienie osób starszych ma duże znaczenie w utrzymaniu zdrowia i może zapobiegać lub zmniejszać występowanie niedożywienia i niektórych chorób dieto zależnych np.: otyłości, cukrzycy, nadciśnienia, osteoporozy, nowotworów czy chorób układu krążenia. Niestety seniorzy często jedzą nieregularnie, spożywają mniej niż 4-5 posiłków dziennie i unikają aktywności fizycznej.
Żywienie osób starszych
Zmiany zachodzące w organizmie, które towarzyszą procesowi starzenia:
- zmniejszenie siły mięśniowej i aktywności fizycznej,
- zmniejszenie wydolności narządów wewnętrznych (np.: upośledzenie funkcji nerek, zmniejszenie pojemności płuc),
- spowolnienie przemian metabolicznych w organizmie, czego konsekwencją jest zmniejszenie zapotrzebowania organizmu na energię i składniki odżywcze,
- pogorszenie wchłaniania witamin i składników mineralnych, co może być przyczyną występowania osteoporozy,
- ryzyko odwodnienia organizmu, co może przyczynić się do zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej,
- najwięcej zmian zachodzi w przewodzie pokarmowym:
- brak apetytu spowodowany pogorszeniem smaku i zapachu,
- problemy z żuciem i rozdrabnianiem pokarmów wywołane chorobami zębów i jamy ustnej, brakiem uzębienia oraz mniejszym wydzielaniem śliny,
Zmiany zachodzące w organizmie, które towarzyszą procesowi starzenia:
- gorsze trawienie pokarmów,
- zmniejszone wydzielanie żółci i insuliny spowodowane występowaniem zmian w wątrobie i trzustce,
- częste zaparcia spowodowane ograniczeniem czynności motorycznej przewodu pokarmowego i spowolnieniem ruchów perystaltycznych jelit,
- występowanie refluksu żołądkowo-jelitowego utrudnia podaż niektórych składników odżywczych,
- pogorszona tolerancja posiłków na skutek zmniejszenia aktywności enzymów trzustkowych,
- zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego i kwasu solnego spowodowane zanikiem błony śluzowej żołądka,
- zanik flory bakteryjnej w jelitach (bakterii Lactobacillus i Bifidobacterrium).
- U osób starszych często występują niedobory witamin i składników mineralnych :
- nietolerancja laktozy spowodowana zmniejszonym wydzielaniem laktazy może być przyczyną niedoboru wapnia w organizmie,
- niedobory żelaza związane ze zbyt małym jego spożyciem w diecie (np.: podroby, natka pietruszki, suche nasiona roślin strączkowych, mięso, jaja) oraz stosowaniem niektórych leków,
- Niedobory witaminy B6 i B12 spowodowane zakażeniem Helicobacter pylori.
Żywienie osób starszych – Zalecenia żywieniowe dla osób starszych
- Należy ustalić indywidualne zapotrzebowanie organizmu na: energię, składniki odżywcze i mineralne oraz witaminy. Związane jest to ze zmniejszoną zawartością tkanki mięśniowej, aktywności fizycznej i spowolnionym metabolizmem.
- Zapotrzebowanie na białko dla wszystkich osób starszych jest na takim samym poziomie jak u osób dorosłych 0,90 g/kg m.c/dzień i powinno stanowić 15-20% dla osób starszych w wieku >65 lat. Źródłem białka powinny być: jaja, mleko i produkty mleczne, mięso, drób i ryby,
- Zapotrzebowanie na tłuszcz wynosi 20-35% energii w diecie. Należy zmniejszyć spożycie tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego (np.:słonina, boczek, łój)na korzyść tłuszczów nienasyconych pochodzenia roślinnego (np.:orzechy, olej: lniany, słonecznikowy, kukurydziany, sojowy, rzepakowy, sezamowy i oliwa z oliwek)
- Procentowy udział energii pochodzącej z węglowodanów powinien wynosić 45-65%. W diecie osób starszych należy wybierać głównie węglowodany o niskim indeksie glikemicznym (IG < 50) np.: otręby, kasza jęczmienna i gryczana,
- Wystarczające spożycie błonnika pokarmowego wynosi 20 g/dzień,
- Osoby starsze powinny zadbać o prawidłowe nawodnienie organizmu. Zalecana ilość wody w ciągu dnia powinna wynosić dla kobiet 2l, a dla mężczyzn 2,5l.
- Ogólne zalecenia: należy spożywać 5-6 posiłków, zachować przerwy 3-4 godzinne pomiędzy poszczególnymi posiłkami. Śniadanie powinno być spożyte do godziny od wstania, natomiast kolacja 2-3 godziny przed pójściem spać.
Zalecenia żywieniowe dla osób starszych
Prawidłowo skomponowana dieta powinna zapewnić podaż wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Niestety niektóre choroby uniemożliwiają realizację zapotrzebowania na dane składniki takie jak: wapń, żelazo, witamina B12. Jeśli występują ich niedobory to wskazana jest suplementacja pod kontrolą lekarza. Suplementacja witaminą D powinna być kontynuowana przez cały rok ze względu na nieefektywną syntezę skórną witaminy D w dawce 800-2000 IU/ dzień dla osób w wieku 65-75lat oraz 2000-4000 IU/ dzień dla osób w wieku >75lat.
Niestety osoby starsze często spożywają małe ilości warzyw i owoców głównie przez problemy z uzębieniem. Seniorzy często jedzą nieregularnie i pomijają posiłki. Oprócz występujących niedoborów mogą wystąpić nadmiary spożywania pokarmów w postaci słodyczy, jasnego chleba czy tłustych serów. Może to być związane z brakiem pieniędzy i chęci przygotowywania posiłków oraz kupowaniem przetworzonych produktów, zawierających konserwanty, nadmiar pustych kalorii co ogólnie wpływa na pogorszenie stanu zdrowia.
W związku z powyższym kluczową rolę w rozpoznawaniu nadmiarów i niedoborów pokarmowych osób starszych odgrywa opieka medyczna. W ramach której należy prowadzić działania profilaktyki zdrowotnej min.: przekazywać wiedzę żywieniową, zachęcać do prowadzenia zdrowego stylu życia (stosowania diety i zwiększenia aktywności fizycznej np. regularne spacery) oraz wykonywania regularnych badań kontrolnych.
Artykuł opracowany przez praktykantkę: Magdalenę Karge
Po więcej ciekawych artykułów zapraszamy na naszego bloga
mgr Kamila Dyndor
FIZJODIET MEDICAL SPA & Masaż Katowice
Author Info
